نفقه همان هزینه هایی است که زن برای گذران زندگی به آن احتیاج دارد هزینه خورد وخوراک وپوشاک ودرمان واینها همه شامل قوانینی است که باید طرفین آن را رعایت کنند که درغیر آن به ایشان تعلق نمیگیرد یکی از این موارد عدم تمکین که همان حضور زن در منزل وبرآورده کردن نیازهای مرد است یا ترک منزل که در هردو مورد رمد میتواند نفقه را قطع کند رد مورد پرداخت نفقه وجزئیات آن به صورت مشروح میپردازیم
نفقه چیست؟
طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی ایران، نفقه عبارتست از: همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض .نَفَقه در لغت به معنی: هزینه . خرج . اخراجات . خرج هر روزه . خرجی آمده است.نَفَقه یعنی انفاق و کمک کردن از باب نیکوکاری است البته این نفقه بعضاً الزام‌آور میشود مانند نفقه زوجه و نفقه اقارب و خویشاوندان.
نفقه در زمینه ازدواج دایم مطرح مى شود و در عقد موقت نفقه وجود ندارد مگر اینکه زن و مرد توافق کرده باشند.در صورتی که زنی به صورت عام یا خاص از همسر خود تمکین نکند، عنوان ناشزه بر وی تعلق می گیرد و در نتیجه پرداخت نفقه از عهده شوهر وی ساقط می شود. (تمکین عام و تمکین خاص در قسمت پائین برای شما توضیح داده شده است.)اینکه نفقه به زن پرداخت شده است یا خیر باید توسط مرد اثبات شود. لذا به محض درخواست نفقه از طرف زن مرد ملزم به ارائه ادله مبنی بر عدم تمکین زن است.
اثبات نشوز (عدم تمکین) زن در دادگاه حقوق مشخصی مثل قطع شدن نفقه و اجازه ازدواج مجدد را برای مرد فراهم میکند.
فرزند تا چه زمانی مستحق دریافت نفقه است؟
در شرع و قانون سن معینی برای نفقه فرزندان در نظر گرفته نشده است و عرفاً مادام که اولاد دارای شغل و درآمد مشخصی نباشند، پدر نسبت به پرداخت نفقه مسئولیت دارد. یکی از نکاتی که در این زمینه در جامعه می‌توان مشاهده کرد، این است که تا زمانی که فرزند دختر، همسر انتخاب نکرده است یا فرزند پسر مشغول تحصیل باشد، به کارمندان حق اولاد پرداخت میشود.
تمکین
در تعریف تمکین نیز باید گفت که تمکین عبارت از برآوردن نیازهای شوهر و اجابت کردن خواسته‌های مشروع وی از سوی زن است. یکی از مصادیق تمکین در قانون، اقامت زن در خانه دایمی شوهر است، به این معنا که زن برای دریافت نفقه باید در خانه شوهر زندگی کند مگر آن که حین وقوع عقد شرطی جز این شده باشد.
همچنین در صورتی که زن بدون دلیل موجه و بدون موافقت شوهر خانه را ترک و حتی در خانه پدر و مادر خویش اقامت کند، مرد میتواند از دادن نفقه امتناع کند.
بر اساس قانون، زنی که بدون دلیل موجه از تمکین همسرش خودداری کند، ناشزه نامیده میشود که در این صورت مرد میتواند علاوه بر عدم پرداخت نفقه از دادگاه تقاضای طلاق کرده یا درخواست ازدواج مجدد کند.
امکان مطالبه نفقه ایام گذشته توسط زن
زن میتواند نفقه ایام گذشته خود را نیز مطالبه کند؛ این در حالی است که در مورد فرزندان مشترک، الزام مرد به پرداخت نفقه از تاریخ تقدیم دادخواست امکان‌پذیر است؛ به این معنا که فرزندان نمی‌توانند مدعی عدم پرداخت نفقه در گذشته شوند.همچنین قانون، حقوقی را برای زنانی که همسرانشان فوت میکنند، در نظر گرفته است. تا سال 1381 هرگاه عقد ازدواج به دلیل فوت شوهر منحل می‌شد، در عین حال که زن مکلف بود (4 ماه و 10 روز) عدّه نگاه دارد و نمی‌توانست نفقه مطالبه کند اما با اصلاح ماده 1110 قانون مدنی، زن میتواند در ایام عدّه، نفقه خود را مطالبه کند.
ضمانت اجرای خودداری مرد از پرداخت نفقه
دو نوع ضمانت اجرا برای خودداری مرد از پرداخت نفقه وجود دارد، اول ضمانت اجرای حقوقی که در این صورت، هرگاه با وجود تمکین زن، شوهر از پرداخت نفقـه خودداری کند، زن میتواند با طرح دعوی حقوقی، محکومیت او را به پرداخت نفقه از دادگاه بخواهد؛ در این صورت، دادگاه حکم به پرداخت نفقه خواهد داد. اگر دادگاه حکم به پرداخت نفقه صادر کند و مرد واقعاً از پرداخت آن ناتوان باشد، زن این حق را دارد که در صورت تمایل، تقاضای طلاق کند.نکته دوم، ضمانت اجرای جزایی است.
بر این اساس باید گفت از آنجایی که نپرداختن نفقه در قانون ایران، جرم محسوب میشود، زن میتواند با مراجعه به دادسرای عمومی، تعقیب جزایی شوهر را بخواهد که در این صورت با اثبات عدم پرداخت نفقه، مرد علاوه بر پرداخت نفقه به مجازات مقرر در قانون نیز محکوم خواهد شد.
معاف نشدن مردان از پرداخت نفقه حتی درباره زنان شاغل
در صورتی که ادامه حضور زن در خانه مشترک، متضمن بیم بدنی، مالی یا شرافتی باشد، زن میتواند از دادگاه درخواست کند به او اجازه دهد در مکان امنی زندگی کند، در این صورت شوهر مکلف به پرداخت نفقه خواهد بود.نکته مهم در مورد نفقه این است که حتی در صورتی که زن شخصاً درآمد مستقلی داشته باشد، این موضوع مرد را از پرداخت نفقه معاف نمی‌کند
نفقه زن پس از مرگ همسر یا طلاق همسر
در طلاق رجعی ( طلاقی که تا مدتش تمام نشده است مرد میتواند رجوع کند) نفقه زن بر عهده مرد است؛ اگر طلاق به دلیل فسخ نکاح یا طلاق رخ داده باشد زن تنها در صورتی که باردار باشد و تا زمانی که فرزندش به دنیا بیاید حق نفقه دارد.
قبل از آنکه قانون مدنی در سال 1381 اصلاح شود زن پس از مرگ شوهرش نفقه‌ای دریافت نمی‌کرد، اما با اصلاحیه‌ای که در همین سال طبق ماده 1110 زن در ایامی که در عده‌ی وفات شوهرش است نفقه دریافت میکند و این نفقه در صورتی که مرد خودش دارایی داشته باشد از دارایی وی و در غیر این صورت از اموال اقارب (آشنایان و خانواده‌ی فوت شده) که پرداخت نفقه بر عهده‌ی آنان است تامین خواهد شد.
نفقه فرزند در طلاق توافقی
مرد ایرانی موظف است نفقه‌ی فرزندان خود را نیز پرداخت نماید و در صورت عدم پرداخت با وجود استطاعت مالی ممکن است به مجازات حبس محکوم گردد. اما غالبا در زمان طلاق توافقی نفقه بر عهده فردی قرار می گیرد که از فرزند نگهداری میکند. البته پرداخت نفقه وظیفه پدر است و این وظیفه را نمی تواند از دوش خود بردارد، هرچند در عمل گاهی حضانت و نفقه با هم به یکی از والدین واگذار می شود و مثلا مادر در خصوص نفقه فرزند ادعایی نمی کند.
نفقه در طلاق توافقی
برای مثال زوجینی پنج سال باهم زندگی می کنند و زوجه در این مدت هیچ نفقه ای دریافت نکرده است.
در این شرایط زن میتواند برای دریافت نفقه پنج ساله ی خود از شوهر اقدام کند.
اما زمانی که زوج و زوجه قصد طلاق توافقی داشته باشند ،به دلیل اینکه مردان در اکثر مواقع راضی به جدایی نمیشوند،
زن میتواند مقداری از نفقه خود و یا تمام نفقه را نسبت به شوهرش ببخشد تا شوهر راضی به طلاق توافقی شود.
یعنی گرفتن و یا نگرفتن نفقه در طلاق توافقی کاملا بستگی به توافق میان زن و شوهر خواهد داشت.
ولی معمولا زنان در طلاق توافقی نفقه خود را میبخشند.